بررسی تحلیلی-تطبیقی بازتاب شعر جاهلی در شعر فارسی (مطالعه مورد پژوهانه: قرن هفتم و هشتم)

شعر جاهلی یکی از نمونه های عالی شعر غنایی در ادب عربی به شمار می آید. این شعر، نه تنها مورد عنایت و توجّه شاعران اموی و عباسی بوده، بلکه زیبایی های محتوایی و ساختاری شعر جاهلی از دیرباز مورد توجّه برخی پارسی سرایان بوده است. این اقتباس از مضمون و محتوای شعر جاهلی، محدود به قرن پنجم و ششم نمی شود، بلکه شاعران قرن های هفتم و هشتم نیز همین روند را پیموده اند. به گونه ای که برخی از این شاعران با تغییر رویکرد، به بهره گیری از آن پرداخته اند. بدین معنی که با گسترش تصوّف و عرفان اسلامی، برخی از شاعران عارف این دو قرن، با ایجاد ابداع و نوآوری، معانی مادّی و زمینی این اشعار را به معانی عارفانه و رمزی تبدیل نمودند. از بارزترین مضمون ها و ساختارهای شعر جاهلی که مورد توجّه و اقتباس شاعران پارسی سرای قرن هفتم و هشتم قرار گرفته است؛ می توان به ایستادن و گریستن بر اطلال و دمن، تشبیب و نسیب به نام عروسان مشهور شعر جاهلی، خطاب به ساربان، وصف سفر و دشواری های آن و پایداری همدم و انیس این سفر یعنی شتر، توصیف باده، بیان هجران و غم فراق در کوچ یاران و کاربرد ترکیب ها و اصطلاحات شعر جاهلی اشاره نمود.